مقایسه شهید رجایی ایران با رقیب اماراتی‌اش

به گزارش راوی، پس از انفجار مهیب ۲۶ آوریل ۲۰۲۵ در بندر شهید رجایی بندرعباس که دست‌کم ۷۰ کشته و بیش از ۱٬۲۰۰ مجروح بر جای گذاشت و به نابودی هزاران کانتینر انجامید، کانون توجه به شکاف عملکردی میان بزرگ‌ترین بندر ایران و رقیب اماراتی‌اش، بندر جبل علی در دبی، دوباره پررنگ شده است.

در حالی که در جبل علی میانگین «زمان توقف کانتینر» طی فصل نخست ۲۰۲۴ بین ۲ تا ۲٫۵ روز برای کشتی‌های بالای ۱۲٬۵۰۰ TEU و زمان لنگر انداختن در سپتامبر همان سال تنها ۴ روز ثبت شد (رقمی که حتی با جهش موقت به ۵ تا ۷ روز در اوج بحران دریایی دریای سرخ باز هم در سطح بنادر پیشرو جهان باقی ماند) بندر شهید رجایی پیش از حادثه با انباشت ۱۲۰ تا ۱۴۰ هزار کانتینر روبه‌رو بود و کارشناسان اتاق بازرگانی تأیید می‌کنند که بخشی از این محموله‌ها ۳ تا ۴ ماه منتظر ترخیص مانده بودند؛ افزون بر این، یک کشتی در شرایط عادی حدود ۱۰ روز در لنگرگاه می‌ایستاد و بارگیری آن هفت روز طول می‌کشید، زمانی که پس از انفجار طبق برآوردها دو برابر خواهد شد.

جبل علی با ظرفیت عملیاتی ۱۵٫۵ میلیون TEU در سال ۲۰۲۴، سه ترمینال نیمه‌خودکار، سامانه‌های ثبت دیجیتال بار و کنترل ایمنی مبتنی بر استاندارد MSDS، کالا را ظرف حداکثر چهار روز از گمرک خارج می‌کند؛ اما در شهید رجایی، بروکراسی چندلایه گمرکی، تخصیص کند ارز و کمبود تجهیزات مدرن، چرخه ترخیص را تا حدود ۹۰ - ۱۲۰ روز برای کالاهای حساس کش می‌دهد و همین تأخیر طولانی، به هنگام بروز حوادث، دامنه خسارات مالی و جانی را به‌شدت افزایش می‌دهد.

نتیجه آنکه شکاف بهره‌وری و ایمنی میان دو بندر نه تنها به فاصله فناوری و سرمایه‌گذاری، بلکه به تفاوت در ساختار حاکمیتی، رویه‌های نظارتی و سرعت تصمیم‌گیری نیز گره خورده است؛ شکافی که انفجار اخیر شهید رجایی، هزینه‌های سنگین آن را آشکار کرد.